UÇUŞ KORKUSU

İntihar yani insanın kendi hayatına son vermesi riski, bütün depresyon türlerinde önemli bir etkendir. Hiç kuşkusuz insanlar depresyondan farklı nedenlerle de intihar eder, ancak tahminlere göre intihar eylemini gerçekleştirenlerin yaklaşık %50 ila 90’ı depresif bir epizot yaşamaktadır ya da iyileşme evresindedir. Paradoksal olarak, bu eylem sıklıkla kişi depresif atağın en derin evresinden çıktığı sırada gerçekleştirilmektedir. Depresif epizodun yaşandığı yıl içerisinde intihar riski yaklaşık %1’dir, ancak tekrarlanan depresif epizotlar yaşayan birisinde yaşam boyu risk %15 dolaylarındadır. Ayrıca, intihar depresyona bağlı olmasa bile, genellikle başka bir zihinsel bozuklukla bağlantılıdır; tahminlere göre intihar eden ya da girişiminde bulunanların yaklaşık %90’ı bu sırada bir psikiyatrik bozukluk yaşamaktadır, ancak bunların sadece yarısına intihardan önce tanı konmuştur. Ek olarak, iki ya da daha fazla zihinsel bozukluk sergileyen kişilerde risk, tek bozukluk bulunanlara oranla daha yüksektir.

Batılı ülkelerde intihar, en yaygın on ölüm nedeninden biri olmaktadır. ABD’de sekizinci ya da dokuzuncu en yaygın ölüm nedenidir ve mevcut tahminlere göre her yıl yaklaşık 31.000 intihar gerçekleşmektedir. Çoğu uzmana göre, aslında intihar kaynaklı olan ölümler resmi rakamların birkaç katıdır. Bunun nedeni, birçok kendini öldürme vakası resmi kayıtlara diğer daha ‘saygın’ nedenlerle geçmektedir. Tamamlanmış intiharlara ek olarak, her yıl yarım milyon insanın intihar girişiminde bulunduğu ve Amerikalıların yaklaşık %3’ünün yaşamlarının bir noktasında intihara teşebbüs ettiği tahmin edilmektedir. İntihar fikri ya da düşüncesi taşıyanların ise %9 dolaylarında olduğu düşünülmektedir.

Son dönemlere dek intihar girişimleri en çok 25 ila 44 yaş arasındaki insanlarda görülürken, günümüzde en yüksek intihar oranları 18 ila 24 yaşlar arasında görülmektedir. ABD’ de kadınların intihar girişiminde bulunma olasılığı erkeklere oranla üç kat daha yüksek olmaktadır. Ayrılmış ya da boşanmış insanlar arasında intihar oranları da diğer evlilik durumlarındaki insanlarla karşılaştırıldığında üç ya da dört kat daha yüksek olmaktadır. Çoğu girişim, kişiler arası anlaşmazlık ya da diğer şiddetli yaşamsal stres bağlamlarında gerçekleşmektedir. Öte yandan, intihar girişimlerinden çok daha az görülen tamamlanmış intiharlarda hikâye farklı olmaktadır. Cinsiyete bağlı görülen bu örüntü farklılıklarına tek istisna, çift kutuplu bozuklukta görülmektedir. Bu durumda tamamlanan intihar oranları kadın ve erkeklerde eşit olmakta, hatta kadınlarda erkeklere oranla biraz daha yüksek olmaktadır. En yüksek tamamlanmış intihar oranları yaşlılarda görülmektedir. Yaşlı insanlarda boşanmış ya da dul kalmış olanların ya da kronik bir fiziksel hastalık yaşayanların intihar girişimini tamamlama riski yüksek olmaktadır çünkü bunlar genellikle kişide depresyona neden olmaktadır. Kadınlar arasında en sık kullanılan yöntem ilaç almadır. Erkeklerde ise ölümcül olmak olasılığı daha yüksek yöntemler, özellikle de silah kullanma tercih edilmektedir. Erkekler arasında tamamlanmış intihar oranlarının yüksek olmasının önemli bir nedeni de bu tercihtir.

KAYNAKÇA

Goodwin FK, Jamison KR, Ghaemi SN (2007). Manic-depressive illness: bipolardisorders and recurrent  depression. New York; Oxford: Oxford UniversityPress.

Kessler, R. C., Berglund, P., Demler, O., Jin, R., Merikangas, K. R., & Walters, E. E. (2005). Lifetime Prevalence and Age-of-Onset Distributions of DSM-IV Disorders in the National Comorbidity Survey Replication. Archives of General Psychiatry, 62(6), 593–602. https://doi.org/10.1001/archpsyc.62.6.593

Stolberg, R. A., Clark, D. C., & Bongar, B. (2002). Epidemiology, assessment, and management of suicide in depressed patients. In I. H. Gotlib & C. L. Hammen (Eds.), Handbook of depression (p. 581–601). The Guilford Press.

Uzman Klinik Psikolog Hatice Büşra KARA

busra.kara@icloud.com